δοκίμιο

Ο ΤΖΟΥΖΕΠΠΕ ΟΥΝΓΚΑΡΕΤΤΙ (Giuseppe Ungaretti, 1888-1970) θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές της Ιταλίας, έχοντας μιαν επιδραστική παρουσία στο εύρος της παγκόσμιας ποίησης κατά τον εικοστό αιώνα. Το έργο του έχει χαρακτηριστεί λυρικό, διακρινόμενο για την κομψότητα και την αναγνωστική αμεσότητά του. Το ύφος του λιτό κι απογυμνωμένο από οποιοδήποτε καλολογικό ή διακοσμητικό στοιχείο, ισορροπεί ανάμεσα στον κλασικισμό και στον μοντερνισμό. Απαλλαγμένος από κάθε μορφική συμβατικότητα κι αισθητική εκζήτηση, με μοναδική μέριμνα την έκφραση της ποιητικής αλήθειας, ο λόγος του διερευνά τη μυστηριακή υπόσταση των πραγμάτων και δίνει εκ νέου στις λέξεις το χαμένο, το κρυφό νόημά τους.

*

Στο βιβλίο περιέχονται ανέκδοτα κείμενά του στα ελληνικά, σκιαγραφώντας δεδομένα της ζωής αλλά και της ποιητικής φιγούρας του. Ιδιαίτερη αξία έχουν τα αυτοβιογραφικά κείμενά του, στα οποία αναφέρεται κυρίως στην παιδική και εφηβική ηλικία του στην Αίγυπτο, στις περιπλανήσεις του σε Γαλλία, Ιταλία και Λατινή Αμερική, στη γνωριμία του με σημαντικούς ποιητές, Ιταλούς και ξένους, οι οποίοι άσκησαν μια γόνιμη επίδραση στο έργο του. Επιπλέον, δημοσιεύονται μια αναλυτική εργοβιογραφία, η ανέκδοτη επιστολή του ποιητή προς τη νεαρή Ιταλίδα Μπρούνα Μπιάνκο, με την οποία συνδέθηκε συναισθηματικά τα τελευταία χρόνια της ζωής του, μια σύντομη δική της συνέντευξη σε πρόσφατο τεύχος του περιοδικού που εκδίδει το ιταλικό Pen Club καθώς και φωτογραφικό υλικό εκείνης της περιόδου.

«Δεν ξέρω αν μπορεί να οριστεί η ποίηση. Αντίθετα, πιστεύω πως η ποίηση δεν ορίζεται και πως εμφανίζεται στον λόγο μας ως αυτό που αγαπάμε πιο πολύ, αυτό που μας αναστάτωσε περισσότερο, και συγκλόνισε τα αισθήματά μας και τις σκέψεις μας, αυτό που ανήκει βαθύτερα στην ίδια την αιτία της ύπαρξής μας ή φανερώνεται στην πιο ανθρώπινη αλήθεια του˙ αλλά μ’ ένα ψυχικό ταρακούνημα που μοιάζει να υπερβαίνει την ανθρώπινη δύναμη, και η οποία δεν είναι αποτέλεσμα κατάκτησης ούτε της παράδοσης ούτε της μελέτης, αν και τρέφεται συνεχώς και από τη μία και από την άλλη.

Η ποίηση λοιπόν είναι –και ως τέτοια άλλωστε πρέπει να την εκλαμβάνουμε– ένα δώρο, ή μάλλον πρόκειται για το προϊόν μιας ευνοϊκής στιγμής, για τον ερχομό όμως της οποίας είναι απαραίτητη μια υπομονετική κι απεγνωσμένη αναζήτηση, ιδιαίτερα μάλιστα στις γλώσσες των παλαιών πολιτισμών. Αυτό σημαίνει ότι οι ποιητικοί τρόποι είναι ατελείωτοι, τόσοι ακριβώς όσοι είναι και οι ποιητές που πέρασαν, οι ποιητές του παρόντος και αυτοί που θα έρθουν στο μέλλον…».